Bài Phú Chữ Nhất

tác giả : Tiểu Cao Nguyễn văn Mại (1858-1945)

�

Bản chữ Hán :

Nhất chi dĩ thậm, nhất tự bất khả gia

Nhất giả chi lai, nhất từ bất năng tán

Khuyết hữu :

Nhất hán sơn nhơn, nhất oa cư sĩ

Nhất hương lô, nhất thư kỳ

Nhất mai thê, nhất hạc tử

Thời nga thi vận nhất khí a thành

Thời lộng cầm thanh, nhất đàn thập chỉ

Thời phùng kỳ thủ, nhất trước bất thu

Thời dẫn hồ trường, nhất ẩm triếp túy

Nhất canh nhất mục, giai ngả hữu bằng

Nhất tiều nhất ngư giai ngô đồng chí

Nhất thôi nhất lạp, thương đài bạch thạch chi trung

Nhất vịnh nhất trường, tu trúc mậu lâm chi địa

Chỉnh đốn càng khôn chi thủ, nhất hác nhất khâu

Tài bồi tạo hóa chi công nhất ba nhất thủy

Nhất xang xuân dục, nhất liêm minh nguyệt thanh phong

Nhất phiên nhàn tâm, nhất bức kỳ sơn tú thủy

Vô nhất nghệ chi bất tinh, khỉ nhất kinh chi khả nghị

Nhất bút phán xuân thu, nhất ngôn cai phú tỷ

Nhất hoạch tiên thiên chi dịch áo tận hy văn

Nhất trung truyền đạo chi thơ học qui diêu tỷ

Tịch quan thiên đạo nhất âm nhất dương

Tế sát huyền cơ nhất thái nhất bỉ

Ta ta, thời viển nhất nguyên, vị phùng nhất trị

Nhất trường oanh liệt, xuất nô nhập chủ chi nhơn

Nhất cuộc dinh du, bại liệt thắng ưu chi lý

Nhất đạo thử ly mạch tiệm, không thán đô nhơn

Nhất phương lan tứ cúc phương quyện hoài bỉ mỉ

Nhất quị vị phúc ngu công xa vọng tử tôn

Nhất thược tự đa Hà bá mạn khoa khê chỉ

Hòa bình thâm xứ khán lai nhất sát thần quân

Minh hội đa thời vị kiến nhất chân chủ tể

Càn khôn vô hữu khiết khuyết xứ, bỉ nhất thời hà hựu thử nhất thời

Thời thế vị tạo anh hùng gia, nhất thế nhơn chỉ liểu nhất thế sự

Thán tương khuynh chi đại hạ, nhất mộc nan chi

Hoài vị tán chi tư văn nhất tiền bất trị

Thử sở dĩ :

Nhất tôn khuynh bắc hải, hiệu Khổng văn Cử chi phong lưu

Nhất mộng tỉnh Nam-kha, lậu Thuần vu Phần chi phú quí

Dã hỉ

***

Bài Phú Chữ Nhất

Bản tiếng Việt :

tác giả : Tiểu Cao Nguyễn văn Mại (Ông Nội, 1858 - 1945)

Có người mé núi nương mình

Gọi là cư sĩ nằm quanh ổ gà

Lò hương ghế sách lân la

Mai là vợ yếu hạc là con thơ

Khi vui há miệng ngâm thơ

Khi đàn mười ngón khi cờ một tay

Rượu đâu uống đến thì say

Cầm kỳ thi tửu ngày ngày phong lưu

Người đánh cá kẻ chăng trâu

Người cày người cuốc là bầu bạn ta

Khi gió táp khi mưa sa

Nón chen đá trắng tơi cà rêu xanh

Nơi cúc tốt chốn tre xanh

Túi thơ bầu rượu một mình thảnh thơi

Càn khôn sắp đặt một tay

Kià gò nọ suối vần xây một vùng

Kìa cụm cỏ nọ cành bông

Ðỡ đầu tạo hóa ra công tài bồi

Xuân đâu chất chứa cho người

Một rèm trăng tỏ thảnh thơi tấm lòng

Người nhàn cảnh cũng vui cùng

Bức tranh sơn thủy lạ lùng tốt thay

Bao nhiêu nghề mọn đã hay

Nói về kinh học cũng tay đồ già

Xuân thu một bút phán ra

Một lời thi học gồm ba trăm bài

Ðồ thơ một nét trước trời

Tinh thần thấu hết mấy lời hy văn

Chữ trung là đạo thánh quân

Nghiêu truyền Thuấn thọ mười phân rõ ràng

Ðạo trời vảng phúc lẽ thường

Nhất âm rồi lại nhất dương tuần hoàn

Cớ sao bỉ thái lạ thường

Bỉ nhiều thái ít không lường cơ vi

Nhất nguyên là chữ chi chi

Ôi trăm năm có mấy kỳ hạ thanh

Vẫy vùng một lớp đua tranh

Ra là tôi tớ vào dành chủ ông

Hơn thua chưa chắc giữa vòng

Hơn trong thứ liệt thua trong ưu bình

Chạnh niềm nhớ cảnh thần kinh

Ngô cao nghi ngút lúa xanh rờm rà

Chạnh niềm nhớ cảnh phương xa

Nào là lan tú nào là cúc phương

Cười ai một trạc chưa bằng

Mà mong con cháu nối đường ngày sau

Cười ai một gáo khoe giàu

Nghĩ mình dinh mãn kho bàu sá chi

Hoà bình cuộc mở mấy khi

Bất thị sát giả nhất chi mấy người

Hội minh minh hội đời đời

Nào người chân chúa trong trời sinh ra

Càn khôn nào thiếu đâu nào

Xưa sao một thuở nay sao một thời

Giang sơn chưa đúc ra người

Người một đời việc một đời mà thôi

Gió mưa mưa gió hoài hoài

Nhà xiêu một cột chống nài sao xong

Làng văn giá đáng nửa đồng

Còn mong ôm lấy toán hồng nổi sao

Vậy nên một chén tiêu dao

Chẳng phong lưu cũng phong lưu kẻo mà

Hỏi ai một giấc Nam kha

Say trường phú quí ai đà tỉnh chưa.

***

Bài Phú Chữ Nhất

Bản tiếng Việt :

của linh mục J. M. Thích (Bác thương mến, 1891 - 1978)

Nay có :

Một mé sơn lâm

Một nhà dật khách

Một lò hương

Một áng sách

Một vợ mai

Một con hạc

Khi vui ngâm vịnh miệng đọc một lời

Khi hứng xướng hòa tay đàn một phách

Khi cờ một cuộc gặp đánh quên thua

Khi rượu một bầu đã say còn xách

Một canh một mục bầu bạn ta chơi

Một tiều một ngư tính tình ta thích

Thong thả một câu một chén, trong nơi rừng rậm tre dày

Tênh tang một nón một tơi, giữa chốn rêu xanh đá bạc

Chăm việc tài bồi tạo hóa, một cụm một cây

Ra tay chỉnh đốn càn khôn, một gò một hác

Một bầu xuân ấm, một rèm gió mát trăng thanh

Một tấm lòng nhàn, một bức non xanh nước biếc

Một nghề đã tinh

Một kinh lảu hết

Phủ tỉ một lời

Xuân thu phê một nét

Một chữ trung truyền đạo, nhiệm thấu kinh Thơ

Một nét gạch trước trời, nghĩa tinh sách Dịch

Một thái một bỉ, máy nhiệm khốn dò

Một âm một dương, đạo trời thẩm xét

Ôi ! Ôi ! Một nguyên đã xa

Một trị khó quyết

Một trường oanh liệt cũng người ra tớ vào thầy

Một cuộc tranh đua, cái lý mạnh hơn yếu thiệt

Một mạch lúa um ngô tốt, chạnh nhớ cảnh xưa

Một phương lan tốt cúc thơm, ngùi trông người triết

Một trạc chưa đổ Ngu Công còn đợi cháu con

Một gáo tưởng đầy, Hà bá cũng khoe khe thác

Hòa bình mong mãi, thử xem một vị cầm cân

Minh hội sắp hoài, chưa thấy một ai chủ tịch

Càn khôn không nơi sứt xể chứ, đó một thuở sao đây cũng một thời

Thời thế chưa tạo anh hùng chăng, sống một đời chỉ làm xong một việc

Còn trơ một cột, than thay nhà lớn toan xiêu

Chẳng đáng một đồng, ôm lấy văn xưa còn tiếc

Vậy cho nên :

Một bầu nghiêng bắc hải, phong lưu ta cũng gọi là

Một giấc tỉnh Nam kha, phú quí ai chăng có biết.

***